Polymers in Medicine
2014, vol. 44, nr 4, October-December, p. 203–208
Publication type: editorial article
Language: Polish
Wybrane prawne uwarunkowania przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach w Polsce
Polish Legal Terms of Animal-Based Research – Selected Aspects
1 Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wrocław, Polska
2 Instytut Politologii, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, Polska
Streszczenie
Modele zwierzęce wykorzystywane w naukach biomedycznych pozwalają na wykonywanie badań, których przeprowadzenie na modelach ludzkich byłoby wysoce problematyczne zarówno z bioetycznego, jak i technicznego punktu widzenia. Współczesny wyścig nauki i naukowców może jednak prowadzić do nadużyć, stąd też konieczność szczególnej jurydyzacji omawianej tematyki. Konieczność ta, oparta na dorobku filozoficzno-moralnym Europy, odbija się zarówno w prawodawstwie unijnym, jak i w polskim porządku prawnym. Prawodawstwo unijne przybiera w tym przypadku postać dyrektyw implementowanych do porządków prawnych w krajach członkowskich. W polskim porządku prawnym tradycja normowania prowadzenia doświadczeń na zwierzętach jest bogata, bo już w 1959 r. powstał akt szeroko je regulujący. Współcześnie, do 2005 r., charakter normujący omawianą materię miała ustawa o ochronie zwierząt z 1997 r. Obecnie szczegóły dotyczące prowadzenia doświadczeń na zwierzętach reguluje w sposób całościowy ustawa o doświadczeniach na zwierzętach sprzed niemal dziesięciu lat. Czas ten pozwolił ustawie na wystarczające okrzepnięcie w doktrynie i judykaturze, co odsłoniło jej możliwości oraz słabości.
Abstract
Animal-based models used in biomedical sciences allow to perform research that, conducted on humans, would be highly problematic because of bioethical and technical issues. Contemporary researchers race can lead to abuse, hence the need for special law regulations regarding this subject. This necessity reflected both in the EU and Polish legislation, and is rooted in the philosophical and moral achievements of Europe. EU legislation in this case takes the form of directives implemented in the legal systems of the member states. Polish tradition of legislative approach to animal-based research is long. In 1959 the wide attempt to regulate this matter was undertaken. Until 2005, the nature of the matter had been regulated by the Polish animal protection law. Currently, details concerning animal-based-research are regulated by the animal experiments law (2005). The elapsed time since enactment allowed doctrine and judicature to reveal capabilities and vulnerabilities of the law.
Słowa kluczowe
badania na zwierzętach, zwierzęta laboratoryjne, etyka w badaniach naukowych
Key words
ethics, laboratory, animal experimentation, animals
References (19)
- Ostrowski J., Rutkowski B.: The origins of dialysis treatment in Poland. Via Medica, Gdańsk 2011.
- Mendelson A.A., Guan Q., Chafeeva I., da Roza G.A., Kizhakkedathu J.N., Du C.: Hyperbranched polyglycerol is an efficacious and biocompatible novel osmotic agent in a rodent model of peritoneal dialysis. Perit. Dial. Int. 2013, 33, 15–27.
- Koch R.: Die Aetiologie der Milzbrand-Krankheit, begrundet auf die Entwicklungsgeschichte des Bacillus anthracis. Beitr. Biol. Pfanz. 1877, 2, 227–310.
- Lawson F.A., Russell E.S., Smith L.J.: Implantation of normal blood-forming tissue in radiated genetically anemic hosts. Science 1956, 30, 124, 1076–1077.
- Hau J., Van Hoosier Jr. G.: Handbook of Laboratory Animal Science. Second ed.: CRC Press, London 2003.
- Watała C., Różalski M., Boncler M., Kaźmierczak P.: Badania i publikacja w naukach biomedycznych: alfa-medica press, Bielsko-Biała 2011.
- European Convention for the Protection of Vertebrate Animals used for Experimental and Other Scientific Purposes (http:// conventions.coe.int/treaty/en/treaties/html/123.htm).
- Dyrektywa Rady z dnia 24 listopada 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów doświadczalnych i innych celów naukowych (Dz.U. WE L 358/1 z 18.12.1986 s. 292–320).
- Russell W., Burch R.: The Principles of Humane Experimental Technique. London 1959.
- Komunikat prasowy Komisji Europejskiej: W UE wchodzi w życie całkowity zakaz testowania kosmetyków na zwierzętach z dnia 11.03.2013 (http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-210_pl.htm).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i R ady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych (Dz.U. UE L 276/33 z 20.10.2010).
- Ochrona zwierząt laboratoryjnych z dnia 29.03.2011 r.(www.europa.eu/legislation_summaries/environment/nature_and_ biodiversity/sa0027_pl.htm).
- Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P.: Wstęp do prawoznawstwa. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014.
- Krzanowska H., Preibisch J., Korda P.: Zwierzęta laboratoryjne. Hodowla i użytkowanie. PZWL, Warszawa 1974.
- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U.2013 r. poz. 856).
- Ustawa z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz.U. 2005 nr 33 poz. 289 z późn. zm.).
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Informatyzacji z dnia 29 lipca 2005 roku w sprawie kwalifikacji osób nadzorujących doświadczenie na zwierzętach, przeprowadzających doświadczenie i uczestniczących w doświadczeniu oraz wzoru zezwolenia indywidualnego dla osób przeprowadzających doświadczenia (Dz. U. 2005r. nr 153, poz. 1273).
- Radecki W.: Ustawy: o ochronie zwierząt, o doświadczeniach na zwierzętach – z komentarzem. Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2007.
- Paton W.: Człowiek i mysz. Badanie medyczne na zwierzętach. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.