Streszczenie

Cel pracy. Diklofenak i jego sól sodowa to jeden z najbardziej znanych i popularnych środków leczniczych z grupy NLPZ stosowany w lecznictwie w postaci wielu różnorodnych postaci farmaceutycznych. Poddano analizie technologicznej produkty lecznicze zawierające sól sodową diklofenaku w dawkach 100 mg i 75 mg, o zróżnicowanym jakościowo i ilościowo udziale substancji pomocniczych oraz wariantowo zmiennej formie postaci leku (kapsułki twarde, tabletki o modyfikowanym uwalnianiu). Oceniono wpływ stałych składowych formulacyjnych o charakterze polimerów tworzących rdzeń i otoczkę postaci farmaceutycznej produktów leczniczych, na czas rozpadu i dostępność farmaceutyczną w farmakopealnych płynach biorczych.
Materiał i metody. Rynkowe produkty lecznicze z diklofenakiem sodowym w dawce 75 mg i 100 mg, zastosowano: analizę technologiczną postaci leku, zbadano czas rozpadu stałych doustnych postaci leku oraz wykonano badania dostępności farmaceutycznej soli sodowej diklofenaku z badanych produktów leczniczych, stosując fazę kwasu i fazę buforu zgodnie z wymogami FP dla enteralnych postaci leku o opóźnionym uwalnianiu. Komplet danych eksperymentalnych wzbogacono analizą statystyczną.
Wyniki. Występują trzy formulacje w postaci kapsułek twardych oraz jedna formulacja w postaci tabletki powlekanej. Wszystkie produkty lecznicze noszą znamiona postaci leku o modyfikowanym uwalnianiu soli sodowej diklofenaku, często o formule opóźnionego uwalniania w dwunastnicy lub w jelicie cienkim, ze względu na ograniczenie typowych działań niepożądanych występujących po NLPZ-tach. Zaobserwowano znaczne zróżnicowanie w czasie rozpadu lub hydratacji i pęcznienia pomiędzy kapsułkami twardymi, a tabletką o modyfikowanym uwalnianiu. W środowisku płynu biorczego – wody oczyszczonej (pH=7) najszybciej ulega rozpadowi kapsułka Dicloberl® retard w czasie 5,49 minuty, następnie w kolejności DicloDuo 75 mg – 8,13 minuty i Olfen® 100 SR – 11,27 minuty. Stopień hydratacji ścianek żelatynowych kapsułek zależny jest od pH środowiska płynu biorczego. Dostępność soli sodowej diklofenaku w prezentowanych płynach biorczych, potwierdza fakt znaczącego powiązania efektywności klinicznej badanych form farmaceutycznych z aktywnością jonów wodorowych (pH) środowiska, w którym znajdują się produkty lecznicze oraz użytych do wytworzenia fazy farmaceutycznej substancji pomocniczych.
Wnioski. Badane produkty lecznicze z solą sodową diklofenaku różnicuje typ postaci leku. Dicloberl® retard zawiera minimalnie niezbędną ilość prostych, standardowo stosowanych substancji pomocniczych. Badanie czasu rozpadu odnosić można tylko do produktów Dicloberl® retard, Olfen® 100 SR i DicloDuo 75 mg uznając go za czas deformacji i rozpadu kapsułki. We wszystkich trzech typach płynów biorczych rozpad kapsułki Dicloberl® retard jest najszybszy. „Faza kwasu” wykazała stabilność produktów z nieznacznym rozpuszczeniem soli sodowej diklofenaku na poziomie 1,3–4,18% współczynnika uwalniania Q. W środowisku sztucznego soku jelitowego Dicloberl® retard działa efektywniej, uwalniając większe ilości soli sodowej diklofenaku w czasie ekspozycji 4 godzin (różnice od 10% do 14% współczynnika uwalniania Q).

Abstract

Aim of the study. Diclofenac and its sodium salt is one of the best-known and popular therapeutic agents from the group of NSAIDs used in medicine in many various pharmaceutical forms. Therapeutic products containing diclofenac sodium salt in doses of 100 mg and 75 mg with a qualitatively and quantitatively diversified share of excipients and a variable dosage form of the drug (solid capsules, tablets with modified release) were subjected to technological and pharmaceutical analysis. The effect of solid formulation components of polymer character making the core and the coating of the pharmaceutical form of therapeutic products on the disintegration time and pharmaceutical availability in pharmacopoeial receptor fluids was estimated.
Materials and methods. Market therapeutic products with diclofenac sodium in doses of 75 mg and 100 mg, technological analysis of the drug dosage form was conducted, disintegration time of solid oral dosage forms of the drug with diclofenac sodium salt was examined and research on pharmaceutical availability of diclofenac sodium salt from tested therapeutic products was conducted using the acid phase and the buffer phase according to the FP standards for delayed release enteral dosage forms. The experimental data was supplemented with the statistical analysis.
Results. There are three formulations in the form of solid capsules and one formulation in the form of a coated tablet. All therapeutic products bear features of a dosage form of modified release of diclofenac sodium salt, frequently of a delayed release formula in the duodenum or the small intestine with regard to the limitation of typical undesirable effects after taking NSAIDs. Considerable diversity between solid capsules and the tablet with modified release during disintegration or hydration and swelling has been observed. In the environment of a receptor fluid – purified water (pH=7) the capsule Dicloberl® retard disintegrates at the fastest rate in 5,49 minutes, and then in the order: DicloDuo 75 mg – 8,13 minutes and Olfen® 100 SR – 11,27 minutes. The hydration degree of gelatin walls of capsules depends on the pH of the receptor fluid. The availability of diclofenac sodium salt in given receptor fluids confirms the fact of significant connection of clinical effectiveness of the tested pharmaceutical forms with the activity of hydrogen ions (pH) of the environment in which there are therapeutic products, and excipients used for making the pharmaceutical phase.
Conclusion. Tested therapeutic products with diclofenac sodium salt are differentiated by the type of a dosage form. Dicloberl® retard contains the minimally indispensable number of simple, commonly used excipients. The research on the disintegration time may only be related to the products Dicloberl® retard, Olfen® 100 SR and DicloDuo 75 mg treating it as the time of deformation and disintegration of a capsule. In all three types of receptor fluids, the capsule Dicloberl® retard has the fastest disintegration rate. The “acid phase” demonstrated stability of the products with a slight dissolution of diclofenac sodium salt on the level 1,3–4,18% of the Q release coefficient. In the environment of artificial intestinal juice, Dicloberl® retard is more effective releasing larger amounts of diclofenac sodium salt during 4 hours of exposition (differences from 10% to 14% of the Q release coefficient).